Nationalisme

Ik heb een enorme hekel aan nationalisme. Terzijde: ik ben faliekant tegen F1, maar de race gisteren leidde tot een illustratie van nationalistische interpretaties in de sport. Volgens de Guardian won Hamilton dankzij briljant teamwerk, volgens de Volkskrant was de auto van Hamilton gewoon sneller. Ofwel: Verstappen is de betere coureur, zijn team is foutloos, maar zijn auto is net niet snel genoeg. De Guardian beweert eigenlijk precies het tegenovergestelde. In de sportjournalistiek zien we dat vaak, en sport is bij uitstek een belichaming van nationalisme. Mensen die verder niets met nationalisme hebben, doorgewinterde kosmopolieten, blijken opeens vurige fans van een nationale held. In principe heb ik daar ook niets mee: geef mij maar Lewis Hamilton, Roger Federer, Lionel Messi, Muhammad Ali, Usain Bolt… Ik heb niets tegen Anton Geesink, Johan Cruijff, Sven Kramer, Richard Krajicek maar wat is dat toch een rare toestand dat mensen trots zijn op de prestaties van landgenoten?

In veel landen is nationalisme heel sterk, het verschijnsel ‘Natie’ is ook relatief jong en sommige naties hebben nauwelijks een historische of culturele basis. Daarom is dat nationalisme zo belangrijk. Nationalisme, nationaal-socialisme, nazi, fascisme, allemaal nauw verwant. Wilders weet er alles van. En de Turken in Nederland. Mijn vrouw ook, die is 100+% Braziliaans, ondanks dat haar vader en moeder beiden uit Syrië kwamen (haar vader is daar geboren) en dat zij op haar vijfentwintigste Brazilië verliet en sindsdien in Frankrijk, India en Nederland heeft gewoond.

Wortels… een levensgevaarlijk idee. Mijn wortels liggen in de zilte modder van de Zuid-Hollandse eilanden. Dat is prettig, want ik heb er geen band mee. Ik heb daarna gewoond in Amsterdam—best leuk, New Delhi—fijn in de jaren zeventig en Bloemendaal—heb ik gelukkig niets mee te maken want ik woon heerlijk ver buiten het dorp boven op het binnenduin. Plaatsen waar ik niet echt heb gewoond maar wel (flink) wat tijd heb doorgebracht: São Paulo, Mumbai, Salvador, Samedan. Ik heb geen wortels want ik ben geen boom; een belangrijk verschil tussen planten en dieren. Ik beschouw het als een toeval dat ik in Nederland geboren ben en feitelijk is dat een voorrecht in vergelijking met bijvoorbeeld Syrië, maar echt niet iets om trots op te zijn. Waar ik trots op ben is dat ik vandaag mijn haar gekamd heb, alhoewel ik mijn moeder moet danken dat zij mij dat geleerd heeft en de uitvinder van de kam was zeker een genie. Anoniem, niet gepatenteerd. Jan van Eyck, daar kunnen we trots op zijn! Dat was een Belg, maar Belgen mogen best Nederlanders zijn als het uitkomt. Einstein zijn we ook trots op, goede Duitsers zijn toch ook Nederlanders, en wij zijn toch Nederduitsers? Foute Duitsers niet. Maar Einstein was een echte kosmopoliet, in Wikipedia lees ik:

citizenship: Kingdom of Württemberg, part of the German Empire (1879–1896), Stateless (1896–1901), Switzerland (1901–1955), Austria, part of the Austro-Hungarian Empire (1911–1912), Kingdom of Prussia, part of the German Empire (1914–1918), Free State of Prussia (Weimar Republic, 1918–1933), United States (1940–1955).

Uit welk land kwam Jezus nou eigenlijk? Zou het een provincie van Nederland kunnen zijn geweest? Hij was zeker geen Mongool. Ook geen Duitser. Er wordt wel beweerd dat hij eigenlijk een Afrikaan was. Het gebied waar hij woonde en werkte was Judea, een romeinse provincie, net als Nederland, dus eigenlijk hetzelfde rijk. De taal die hij sprak was het Aramees, van oorsprong een Syrische taal. Veel lieden die tot het Latijnse taalgebied horen zijn daar trots op. Pontius Pilatus sprak (oskaans) Latijn, hij was een Romein. Kon hij Jezus eigenlijk wel verstaan, en omgekeerd?

Nationalisme is een voortvloeisel van de stad-staten die zich en kleine 10k geleden in het midden oosten ontwikkelden. Gebaseerd op het mafia principe, roof die door militaire macht tot legitieme rijkdom wordt verheven. Dit heet dan ook beschaving. Je neemt een ruwe veeboer en schaaft daar wat aan tot hij gepolijst is. Zet er een kroon en een stelletje gewapende hooligans er omheen om de andere boeren te onderdrukken, af te persen en uit te buiten. Sedertdien zien we eindeloze verschuivingen van dit soort stadstaatjes. Samenvoegingen, afsplitsingen. In de laat koloniale periode zijn deze verschuivingen op hoofdlijnen bevroren. Grenzen in Afrika zijn grotendeels arbitrair. Omdat die grenzen ontstaan zijn door historische veroveringen ligt afsplitsing voor de hand: Catalonië, Schotland, Kashmir. Friesland niet. Friezen zijn verstandige mensen. Van mijn vader’s kant zijn we Friezen. Ben ik HEEL trots op, maar ik spreek geen Fries. Ik spreek ook geen Abbenbroeks.